برکات حاج قاسم برای اقتصاد ایران

پایگاه رهنما:

ایام شهادت حاج قاسم سلیمانی نزدیک است و طبیعتاً چون او یک فرمانده ارشد نظامی بود، اگر بخواهیم از فضائلش برای اقتصاد بگوییم باید یادداشتی با این مضمون بنویسیم که عرصه‌ی اقتصاد نیاز به مدیرانی دارد با همان ویژگی‌هایی که حاج قاسم در امور نظامی داشت! یعنی قاعدتاً انتظار نمی‌رود از اهمیت و نقش یک فرمانده نظامی در حوزه‌ی اقتصاد سخن به میان آید اما ویژگی منحصر به فرد حاج قاسم آن است که نسبت او با شئون مختلف زندگی ایرانیان –از جمله اقتصاد- صرفاً به الگو گرفتن از منش او و درس بودن روش او برای مدیران اقتصادی خلاصه نمی‌شود. برکات حاج قاسم، مستقیم و غیرمستقیم بر اقتصاد ایران حتی برای روزهایی که جسم مادی او  پیش ما نیست، آثار مثبت قابل توجهی گذاشت و البته همین هم رمز محبوبیت او میان ده‌ها میلیون ایرانی عاشق است.

• هزینه‌ جنگ در مرزها

فرض کنیم حاج قاسم، برای مبارزه با داعش، نیروها را به خط نمی‌کرد و این نیروهای افراطی را از میان بر نمی‌داشت. در آن صورت داعش به مرزهای ایران می‌رسید و ما می‌بایست در مرزهای خود با آن‌ها می‌جنگیدیم. تبعات و خسارت‌های جانی ماجرا را کنار می‌گذاریم و برای ساده‌سازی بحث، به برآورد هزینه‌های اقتصادی جنگ در کنار مرز‌ها اکتفا می‌کنیم. سردار فدوی –جانشین فرمانده کل سپاه- با استناد به یک گزارش رسمی سازمان برنامه و بودجه در پایان جنگ تحمیلی خسارت‌های جنگ با حزب بعث عراق در 8 سال دفاع مقدس را 19.6 میلیارد دلار اعلام کرده است. با توجه به اینکه نابودی داعش نیز 8 سال طول کشید، هزینه‌های این جنگ احتمالی در مرزها نیز تقریبا 19 میلیارد دلار برآورد می‌شود. بنابراین در صورتی که حاج قاسم و نیروهایش جنگ را به ده‌ها کیلومتر آن‌طرف‌تر از مرز ایران نمی‌بردند، فقط هزینه‌ی نظامی جنگ در مرزها 19 میلیارد دلار برآورد می‌شود؛ یعنی به طور میانگین سالی 2.3 میلیارد دلار.

• فرض حذف صادرات

علاوه بر این، با تشکیل حکومت داعش در عراق و سوریه عملاً صادرات غیرنفتی ما به این دو کشور نیز به صفر می‌رسید و می‌دانیم که صادرات غیر نفتی در واقع بیشتر درآمد بخش خصوصی ماست. در شش ماه نخست سال جاری صادرات غیر نفتی ایران به عراق به ارزش 3 میلیارد و 800 میلیون دلار بوده است. اگر همین رویه تا پایان سال ادامه داشته باشد، صادرات غیرنفتی ما به این کشور از 7 میلیارد دلار عبور خواهد کرد. در سال 2018 نیز بر اساس آمارهای رسمی گمرک ایران، ارزش صادرات غیر نفتی کشورمان به عراق برابر با 8 میلیارد دلار بود. در مجموع می‌توان به طور میانگین ارزش صادرات غیرنفتی ایران به عراق را بدبینانه معادل 7 میلیارد دلار در نظر گرفت. اولاً به اذعان سید حمید حسینی -عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی ایران و عراق- «نقش سردار سلیمانی در زمینه بسترسازی و توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق بسیار بی بدیل بوده است.» حسینی می‌گوید: «نقش اصلی در ایجاد ارتباطات و زیرساخت‌ها[ی مرزی و گشایش نقاط مختلف مرزی بین ایران و عراق] را سردار شهید حاج قاسم سلیمانی داشت.» بنابراین اگر این مرد الهی نبود، اولاً همین حجم از تجارت با عراق را نیز نداشتیم. ثانیاً اگر او جلوی تشکیل داعش نمی‌ایستاد، صادرات غیر نفتی ما به عراق به صفر می‌رسید و این نیز به معنای حذف سالانه 7 میلیارد دلار از درآمد ملی ایرانیان (خصوصاً بخش خصوصی) بود.

• هزینه- فایده

بخش فارسی وب‌سایت سعودی العربیه در سال 2018 ادعا کرد که به گفته‌ی کارگروه ویژه ایران در وزارت امور خارجه آمریکا، ایران از سال 2012 تا کنون (آن روز)، بیش از 16 میلیارد دلار در عراق و سوریه خرج کرده است. البته مسئولان ایرانی رقمی بسیار کمتر از این را عنوان می‌کنند اما بیایید فرض کنیم همان رقمی که سعودی‌ها و آمریکایی‌ها می‌گویند، صحیح باشد. بنابراین ایران در بازه‌ی 8 ساله‌ی جنگ با داعش، تقریباً 16 میلیارد دلار خرج کرده است؛ یعنی به طور میانگین سالیانه تقریباً 2 میلیارد و 250 میلیون دلار. این در حالی است که به فرض جنگ با داعش در مرزها، فقط سالیانه 2 میلیارد و 300 میلیون دلار باید هزینه می‌کردیم؛ با این تفاوت که باید با داعش در کرمانشاه و کردستان می‌جنگیدیم، تلفات جانی و خسارت‌ها به زیرساخت‌های کشور غیر قابل مقایسه با حالت جنگ نیابتی بود و همچنین باید می‌پذیرفتیم که صادرات غیر نفتی به عراق و سوریه نیز باید به صفر برسد و این یعنی فقط در مورد عراق سالانه 7 میلیارد دلار خسارت.

• از خاک تا افلاک

بنابراین اگر ماجرا را فقط اقتصادی ببینیم، حاج قاسم خدماتی به اقتصاد ایران، بخش خصوصی و اشتغال در ایران انجام داد که تا سال‌ها آثارش در زیست اقتصادی مردم ما وجود دارد؛ بدون آنکه مشهود باشد. چرا که اینگونه نعمت‌ها مجهولند و تا از دست نروند، قدرشان شناخته نمی‌شود. اگر ثبات و امنیتی که قاسم سلیمانی برای ما به ارمغان آورد را نمی‌داشتیم و آسیب‌های جنگ با داعش در مرزها را می‌چشیدیم، آن روز برایمان نعمتی که اکنون داریم، ملموس‌تر بود. البته همه‌ی آنچه از برکات اقتصادی وجود عرشی او برای ایران گفته شود، در برابر عظمت مجاهدت آن شهید عزیز در دفاع از حریم اهل بیت علیهم السلام «هیچ» است. فاصله‌ی اهمیت اقتصاد با حفظ حریم اهل بیت، فاصله‌ی خاک تا افلاک است.